Why?

چرا؟

• یکی از مشهورترین جاذبه های تاریخی دیدنی شیراز

از زمان ساخت تا به امروز کاربری های متعددی رو پشت سرگذاشته  (زندیه ، قاجار ، پهلوی )و سرگذشتی طولانی داره (مقر فرمانروایی ، دارالحکومه امرایی ، زندان ، موزه ، ثبت ملی 1351 

• درست در مرکز شیراز یک بنای آجری عظیم که با دژ و بارو ، از بخش های دیگر شهر جدا شده ، ساختمان محصور شده در دیوارهایی بلند که در همان نگاه اول حال و هوای برج و بارو های دوران قدیم را زنده میکند و هر بازدید کننده ای می تواند احساس کند که به قلب تاریخ سفر کرده است

What?

چه چیزی ؟

مکان زندگی کریم خان زند + مقر فرمانروایی در سال 1180 ه.ق
دو بخش نظامی و مسکونی داره + موزه مجسمه درباریان
معماری ارگ :
معماری ارگ بسیاری از ویژگی های معماری کلاسیک را دارد ، ارگ به معنای قلعه ای کوچک است که در دل قلعه ای بزرگتر لحاظ شده است
این بنا ایده گرفته از میدان نقش جهان اصفهان است که به دستور کریخان زند ساخته و در کنار میدان توپخانه به همراه بناهایی مثل مسجد وکیل ، دیوانخانه ، بازار و کاروانسرا قرار گرفت .
معماری بنا به صورت اصفهانی درونگرا ، ظاهر مستحکم ، ساده ، کم زرق و برق ولی در قسمت داخل ظریف و دل ربا
بخش بیرونی به دلیل اهمیت بنا و مهیا بودن امکان دفاع ویژگی ها نظامی دارد ، دیوار بیرون فقط به جهت امنیت قلعه ساخته شده ، برج باروها هم محل استقرار نگهبان و تیر انداز ها است
عمده ترین مصالح به کار رفته ، اجر و سنگ هست ، سنگ های مرمر از تبریز آورده شده اند
سنگ های آهک به کار رفته معروف به سنگ گندمک هستند
روی بسیاری از سنگ ها ، امضای سنگ تراشان هم موجود است.

دو نکته جالب معماری :
1- تاثیر پذیری سبک معماری زندیه برگرفته از معماری ایران باستان ( هخامنشیان و ساسانیان ) عناصری مثل : ازاره های سنگی منقوش ، ستون های بلند سنگی ، طاقنماها
2- وجود عناصر سلجوقی و صفوی در نمای خارجی و اندورنی ارگ : آب نما ، کتیبه های تزیینی، باغ سازی ، آجرکاری ، گچ ، کاشی کاری ،
علت : کریمخان در سفر به شهرهای مختلف و دیدن بناها ، طرح و نقشه را بخاطر می سپرد تا در شیراز اجرا کنند.

13 هزار متر مربع مساحت ، 4 هزار متر مربع زیر بنا
به شیوه اصفهانی ساخته شده یعنی چی ؟ معماری درونگرا داره ، بیرون ظاهری ساده در داخل تزینات زیبا و مفصل
سر در ورودی کاشی هفت رنگ نبرد رستم و دیو سپید نصب شده که یادگار زمان قاجار هست
بخش مسکونی : سه جبهه شمالی ، جنوبی و غربی
بخش اندرونی :
ایوان و اتاق ها با تزینات مینیاتوری ، ارسی های رنگی ، تزیینات منبت کاری روی چوب باغچه های زیبا و حوض مزین هست
ویژگی مشترک اتاق ها :
– دوال روی پنجره ها و بالای طاقچه ها از جنس گچ و ساده ساخته میشده و به صورت عنصری برجسته تر از دیوار دیده میشده
– بالای طاقچه ها کتیبه بوده
– ارسی ها
– مقرنس و قطاربندی منحصر به فرد
شاه نشین:
بخش اندرونی که از سایر قسمت ها بزرگتر است وسقفی بلندتر و آفتاب گیر تر داره ، شاه نشین اصلی در ظلع غربی و روبروی در ورودی هست

ضعلع شرقی ایوان ندارد چون حمام و قنات بوده
نقاشی های ارگ :
زیبایی شگفت انگیز هنر زندیه
در داخل اتاق های سلطنتی با ورقه های طلا و رنگ قرمز
نقاشی روی مقرنس ها بسیار زیبا هست
عمده نقاشی ها روی گچ کشیده شده است

هر ضلع ایوان 2 ستونی سنگی (در زمان قاجار ستون های سنگی برداشته شده و ستون های چوب نقش و نگار دار نصب شده) در طرف هر تالار دو راهرو 2 طبقه با 6 اتاق (در زمان پهلوی و کاربری زندان ، طبقه دوم به صورت غیر اصولی اضافه شده ، پس در معماری اصلی هر طرف 3 اتاق بوده )
تالارها ارسی دارند (پنجره های چوبی + شیشه های رنگی + به صورت کشویی باز و بسته می شوند)
سقف تالارها مقرنس های گچی + نقاشی و تذهیب الگو گرفته از نقاشی های صفویه با روکش طلا ، جیوه ، شنگرف + گل اخرا
جبهه شمالی : حیاط خلوت و چند اتاق کوچک مجزا
در چهارگوشه ارگ در کنار برج ها حیاط خلوت و حوض کوچکی وجود داره که ممکنه کاربری آشپزخانه و سرویس دهی داشتن

در جنوب شرقی ارگ حمام دوره زندیه هست

حمام ارگ :
– یکی از نخستین ها حمامی های اختصاصی در ایران هست
– رختکن یا سربینه 4 عدد سکو داره
– یک حوض هشت گوش در سربینه هست
– سربینه همچنین محل کشیدن قلیان و نوشیدن چای هم بوده(خال کوبی ، مشت و مال ، حجامت و … هم انجام می شده)
در ورودی رخت کن هشت ضلعی با سقف عرق چین آجری هست + ترنج های آهک بری
داخل گرم خانه 4 ستون یکپارچه سنگی وجود داره
در کف حمام هم دالان های گربه رو وجود داره
آّب رسانی :
از قنات رکن آباد آب به ارگ می رسیده ، در مقابل هر سه ایوان یک حوض چهارگوش وجود داره که سنگ یک پارچه هست ،فواره دار هستن ، جنس سنگ حوض آهکی هست هست معروف به آهک اتابک

دیوار های ارگ :
امنیت ارگ توسط برج ،بارو ، خندق دور تا دور تامین میشده
ارتفاع دیوارها 12 متر هست ، برج ها 14 متر ، عرض دیوارها در پایین 3 متر و در بالا 2.8 متر
برج ها 3 طبقه هر در طبقه 2 اتاق یکی اسلحه خانه یکی استراحت سربازان
ضخیم ترین دیوارها ، دیوار بیرونی هست : شکاف های مخفی برای تیراندازی روی دیوار هست ، بسیار ماهرانه طراحی شده و از بیرون شبیه تزیینات دیوار هست ،
در لبه های دیوار جان پناه برای دیده بانی و تیراندازی وجود داره
درقسمت بالای دیوار ناودان های سنگی برای جلوگیری از پخش شدن اب وجود داره
چهار برج اطراف هرکدام 6 متر زیربنا داره ، مصالح به کار رفته سنگ لاشه و شفته آهک هست
قراردادن برج در کوشه بنا در کاروان سرای های زمان صفویه رایج بوده

چرا ارگ کج شده؟
– ممکنه به دلیل رطوبت و آب انبار خود ارگ باشه
– یا پایین رفتن سطح آب شهری و سست شدن زمین در دراز مدت
ذوزنقه بودن بنا : به دلیل خاک نامناسب اون منقطه هست که بعد از اجرای پروژه مجبور به کشیدن نقشه به سمت زمین مناسب تر شده اند

آغا محمدخان قاجار پس از به قدرت رسیدن آسییب های زیادی به این بنا زد ، در حیاط مرکزی یک سری عمارت جدید بدون ارتباط با سایر قسمت ها ساختند، سعی در پوشاندن نقاشی ها کردند و هرجا پوشیده نشد ، خراشید شد !

مرمت ارگ : از سال 1350 شروع شده و فقط ضلع شمالی و غربی انجام شده

How?

چگونه ؟

موقعیت ارگ کریمخان در کنار سایر آثار دوره زندیه قرار دارد و به وسیله تاکسی ، اتوبوس و مترو می توانید به آن برسید 

همچنین می توانیم چگونگی ساخت و تکمیل بنا را توضیح دهیم

When?

چه زمانی ؟

این مکان در چهارفصل سال ویژگی های بصری منحصر به فرد خود را دارد و هیچی محدودیتی برای مراجعه وجود ندارد ،

مقر فرمانروایی در سال 1180 ه.ق

Where?

کجا ؟

به راحتی با نرم افزار مسیر یاب می توانید ارگ کریمخان را پیدا کنید . در کنار این مکان سایر آثار زندیه هم وجود دارد که در کنار بازدید از ارگ می توانید بازدید از آن ها  را هم در برنامه خود قرار دهید.

Which?

کدام ؟

برای مراجعه به این مکان مدارک خاصی لازم نیست فقط پول نقد یا کارت بانکی برای تهیه بلیط لازم است .اگر اهل عکس گرفتن هستید دوربین عکاسی ، لباس های رنگی زیبا برای گرفتن عکس های به یاد ماندنی فراموش نشود

افرادی که داری معلولیت های جسمی هستن یا از ویلچر استفاده میکنند به دلیل وجود پله ها قادر به بازدید از بخش موزه و حمام و اندورنی ها نیستند

Who?

چه کسی ؟

این مجموعه به دستور کریم خان ، پادشاه سلسله زندیه ساخته شده  هم اکنون در قسمت شاه نشین مجسمه وی و سایر درباریان به صورت موزه قابل مشاهده برای مراجعه کنندگان می باشد

🛑امیدوارم این مقاله بهتون کمک کنه ، منتظر شنیدن نظرات شما هستم🛑